| Class | 8 |
| Subject | संस्कृत |
| Book | NCERT |
NCERT Solution of Class 8th Sanskrit Ruchira / रुचिरा Chapter 4 सदैव पुरतो निधेहि चरणम् / Sdaiv purto nidehi charnam Question Answer Solution.
सदैव पुरतो निधेहि चरणम् Class 8 Sanskrit Chapter 4 Question answer
1. पाठे दत्तं गीतं सस्वरं गायत ।
( पाठ में दिए गए गीत का सस्वर गायन कीजिए। )
स्वयं कीजिए।
2. अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखत –
( नीचे लिखे प्रश्नों का उत्तर एक शब्द में दीजिए – )
क. स्वकीय साधनं किं भवति ?
ख. पथि के विषमा प्रखराः ?
ग. सततं किं करणीयम् ?
घ. एतस्य गीतस्य रचयिता कः ?
ङ. स. कीदृशः कवि मन्यते ?
उत्तर – (क) बलम, (ख) पाषाणा: (ग) धयेय-स्मरणम् (घ) श्रीधर भास्कर वर्णेकर (ङ) राष्ट्रवादी
3. मंजूषात कियापदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत—
( पेटिका से सही कियापद चुनकर रिक्तस्थान भरो )
| निधेहि विधेहि जहीहि देहि भज चल कुरु |
यथा- त्वं पुरतः चरणं निधेहि ।
क. त्वं विद्यालयं चल ।
ख. राष्ट्र अनुरक्तिं विधेहि ।
ग. महह्यं जलं देहि ।
घ. मूढ ! जहीहि धनागमतृष्णाम् ।
ङ. भज गोविन्दम् ।
च. सततं ध्येयस्मरणं कुरु ।
4 (अ) उचित कथनानां समझ ‘आम्, अनुचितकथनाना समक्ष ‘न’ इति लिखत
( सही कथन के सामने ‘हाँ’ और गलत कथन के सामने ‘नहीं’ लिखिए )
यथा — पुरत: चरण निवेहि। आम्
क. निजनिकेतनं गिरिशिखरे अस्ति । आम्
ख. स्वकीयं बलं बाधकं भवति । न
ग. पथि हिंस्रा. पशवः न सन्ति । न
घ. गमनं सुकरम् अस्ति । न
ङ. सदैव अग्रे एव चलनीयम् । आम्
(आ) वाक्यरचनया अर्थभेद सप्लष्टीकुरुत –
( वाक्य रचना के द्वारा अर्थ भेद स्पष्ट कीजिए )
परित (चारों ओर) – विद्यालय परितः वृक्षाः सन्ति ।
पुरतः (सामने / आगे) – विद्यालयस्य पुरतः उद्यानम् अस्ति ।
नगः (पर्वत) – हिमालय: प्रसिद्ध नगः अस्ति ।
नागः (सर्प) – वृक्षस्य समीपे एक: नागः वसति ।
आरोहणम् (चढ़ना) – पर्वतारोहणम् दुष्करं भवति ।
अवरोहणम् (उतरना) – पर्वतस्य अवरोहणं सुकरं भवति ।
विषमा (असमान) – मार्गे विषमा पाषाणाः सन्ति ।
समा: (समान) – मम कृते सर्वे छात्राः समाः सन्ति ।
5. मंजूषात अव्ययपदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूग्यत
( पेटिका से सही अव्यय पद चुनकर रिक्तस्थान भरो )
| एव खलु तथा परित पुरतः सदा विना |
क. विद्यालयस्य पुरतः एकम् उद्यानम् अस्ति ।
ख. सत्यम् एव जयते ।
ग. किं भवान् स्नानं कृतवान् खलु ?
घ. स. यथा चिन्तयति तथा आचरति ।
ङ. ग्राम परित वृक्षा सन्ति ।
च. विद्यां विना जीवनं वृथा ।
छ. सदा भगवन्तं भज ।
6. विलोमपदानि योजयत
( विलोम शब्दों से मिलान कीजिए )
पुरत: पृष्ठत:
स्वकीयम् परकीयम्
भीति साहस:
अनुरक्ति विरक्ति:
गमनम् आगमनम्
7. (अ) लट्लकारपदेभ्य लोट-विविलिङ्लकारपदानां निर्माण करुत
( लट्लकार के पदों से लोट् और विधिलिङ्लकार के पदों का निर्माण कीजिए )
लट्लकारे लोट्लकारे विधिलिङ्लकारे
यथा- पठति पठतु पठेत्
खेलसि खेल खेले:
खादन्ति खादन्तु खादेयु:
पिबामि पिबानि पिबेयम्
हसत: हसताम् हसेताम्
नयाम: नयाम् नयेम
(आ) अधोलिखितानि पदानि निर्देशानुसारं परिवर्तयत –
( नीचे लिखे पदों को निर्देशानुसार परिवर्तित कीजिए )
यथा – गिरिशिखर (सप्तमी – एकवचने) — गिरिशिखरे
पथिन् (सप्तमी–एकवचने) — पथि
राष्ट्र (चतुर्थी-एकवचने) — राष्ट्राय
पाषाण (सप्तमी – एकवचने) — पाषाणे
यान (द्वितीया-बहुवचने) — यानानि
शक्ति (प्रथमा–एकवचने) — शक्ति:
पशु (सप्तमी- बहुवचने) — पशुषु:
| Also Read: – Class 8 Sanskrit रुचिरा NCERT Solution |
| Also Read : – Class 8 Important Questions for Exams |